عوامل و پیامدهای فساد اقتصادی در اقلیم کردستان عراق
کردستان عراق بعد از ایجاد دولت فدرالی، پیشرفت‌های زیادی در زمینه‌های مختلف علمی، اقتصادی و سیاسی داشته است. شکل‌گیری و رشد خودمختاری اقلیم، که زمینه‌های آن از سال ۱۹۹۱ م به بعد آغاز شد و بعدها با قانون اساسی سال ۲۰۰۵ م عراق رسمیت یافت، آنها را به آینده امیدوارنمود. در عرصه اقتصادی قدرت سیاسی اربیل همچون نظام حاکم در بغداد به‌شدت وابسته به نفت است. ذخایر نفتی اقلیم معادل یک‌سوم کل ذخایر نفتی عراق است. مهمترین مشکلی که دولت اقلیم کردستان با آن مواجه است، بحران اقتصادی این منطقه است. حکومت اقلیم همواره بر عوامل بیرونی و تحمیلی تحولات عراق، منطقه و جهان در بروز این وضعیت اصرار ورزیده است. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی، سرمایه‌گذاری نادرست، بی‌رویه، رانت خواری، حجیم بودن دولت و تکیه بر اقتصاد نفتی را عوامل اصلی فساد اقتصادی می‌دانند. سوالی پژوهش، این است که فساد اقتصادی در اقلیم کردستان در اثر چه عواملی بوده و چه بحران‌هایی را برای اقلیم پدیدار نموده است؟ سئوال بر این فرض استوار است که فرایند تک محصولی (وابستگی به فروش نفت) علت اصلی فساد و در ادامه بحران برای اقلیم کردستان را فراهم کرده است. مقاله با روش تحلیلی-توصیفی انجام و داده‌های موجود و یافته‌ها نیز حکایت از تداوم فساد دارد. این بحران به علت وابستگی به نفت، حجیم بودن دولت، عدم توجه به سایر بخش‌های تولیدی هستند.
نویسندگان: دکتر مرتضی علویان و محمد سلمان تبارسوته
سایت اختصاصی برای دانلود کامل متن در http://fstc.ac.ir/fzr.danesh
چکیده
کردستان عراق بعد از ایجاد دولت فدرالی، پیشرفت‌های زیادی در زمینه‌های مختلف علمی، اقتصادی و سیاسی داشته است. شکل‌گیری و رشد خودمختاری اقلیم، که زمینه‌های آن از سال ۱۹۹۱ م به بعد آغاز شد و بعدها با قانون اساسی سال ۲۰۰۵ م عراق رسمیت یافت، آنها را به آینده امیدوارنمود. در عرصه اقتصادی قدرت سیاسی اربیل همچون نظام حاکم در بغداد به‌شدت وابسته به نفت است. ذخایر نفتی اقلیم معادل یک‌سوم کل ذخایر نفتی عراق است. مهمترین مشکلی که دولت اقلیم کردستان با آن مواجه است، بحران اقتصادی این منطقه است. حکومت اقلیم همواره بر عوامل بیرونی و تحمیلی تحولات عراق، منطقه و جهان در بروز این وضعیت اصرار ورزیده است. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی، سرمایه‌گذاری نادرست، بی‌رویه، رانت خواری، حجیم بودن دولت و تکیه بر اقتصاد نفتی را عوامل اصلی فساد اقتصادی می‌دانند. سوالی پژوهش، این است که فساد اقتصادی در اقلیم کردستان در اثر چه عواملی بوده و چه بحران‌هایی را برای اقلیم پدیدار نموده است؟ سئوال بر این فرض استوار است که فرایند تک محصولی (وابستگی به فروش نفت) علت اصلی فساد و در ادامه بحران برای اقلیم کردستان را فراهم کرده است. مقاله با روش تحلیلی-توصیفی انجام و داده‌های موجود و یافته‌ها نیز حکایت از تداوم فساد دارد. این بحران به علت وابستگی به نفت، حجیم بودن دولت، عدم توجه به سایر بخش‌های تولیدی هستند
کلید واژه ها
فساد اقتصادی، اقلیم کردستان، دولت رانتیر، اقتصاد نفتی، عراق .
The Factors and Consequences of Corruption in the Kurdistan Region of Iraq
abstract
After the establishment of the federal government, Iraqi Kurdistan has made many advances in various fields of science, economics and politics. The emergence and growth of autonomy in the Iraqi Kurdistan region, which began in 1991 and later became recognized by the Iraqi constitution in 2005, has been a source of hope for the Iraqi Kurds.In the economic realm, political power in Erbil, like the ruling system in Baghdad, is heavily dependent on oil. The oil reserves are equivalent to one third of Iraq’s total oil reserves. Currently, the main problem that the Kurdish government faces is the economic crisis in the region. Kurdistan government has always insisted on the external and imposed factors in the changes in Iraq, the region and the world. Meanwhile, economic analysts consider inaccurate and uncontrolled investment, bribery, bulky government, and reliance on the oil economy as the main drivers of the current crisis.Given the issues raised, the question arises that; what are the main cause of economic corruption in the Kurdistan region, and what crises have emerged for the this region? It is hypothesized that the single-product process (the dependence on oil sales) is the main cause of corruption and the ongoing crisis for the Kurdish region. This study was conducted based on analytical-descriptive methods and available data, and the findings indicated the persistence of corruption and crisis due to dependence on oil, the bulk of the state, lack of attention to other producing sectors and, etc
Keywords: Economic Corruption, Kurdistan Climate, Rantier Government, Oil Economy, Iraq.
منابع
آسوف،
گیدو (1369). «رانت جویی؛ مفهومی نو در نظریه اقتصادی سیاسی و بحث نظریه
توسعه»، گزیده مسایل اقتصادی - اجتماعی، شماره 103-102، صص ۲۱-۴۴.
آکری، نجدت (1390). «ما در مرحله گذار هستیم»، فصلنامه فرهنگی- اجتماعی گفتگو (ویژه اقلیم کردستان عراق)، شماره 58، صص 94-106.
برویین
سن و مارتین وان (1387). جامعه‌شناسی مردم کرد (آغا، شیخ و دولت):
ساختارهای اجتماعی و سیاسی کردستان، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: نشر
پانیذ، چ 1.
بوژمهرانی، حسن؛ پوراسلامی، مهدی (1393). «تهدیدهای نرم
خودمختاری اقلیم کردستان عراق و تأثیر آن بر کردهای ایران»، جامعه شناسی
سیاسی جهان اسلام، نسخه بهار و تابستان، سال دوم، شماره 1، صص 1-23.
بی‌نا (1396). «طرح پیش نویس بودجه پیشنهادی اقلیم کردستان»، وبگاه خبری و تحلیلی خبرگزاری کردپرس، کدخبر 3164.
بی‌نا (1396). «تشدید بحران ها در اقلیم کردستان، خشم مردم از سوء مدیریت و فساد اقتصادی»، وبگاه تحلیلی و خبری جام کوردی.
چگینی،
معصومه (1394). «بررسی وضعیت سیاسی حقوقی اقلیم کردستان عراق از 2003 تا
2013 م»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور
خارجه، تهران: شماره ۱۵۸۴.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1385). «تأثیر خودگردانی کردهای شمال عراق بر کشورهای همسایه»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، مشهد: شماره 83.
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد (1376). «رانت، دولت رانتیریسم؛ یک بررسی مفهومی»، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 126-125، ص 152.
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد (1377). «استقلال نسبی دولت یا جامعه مدنی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره دوم، ص 92.
حیدری، احمد (1374). «عدم تقارن اطلاعات منبع رانت»، فصلنامه راهبرد، شماره 4، صص 43-۶۴.
حق‌پناه،
جعفر (1387). «ک‍رده‍ا و س‍ی‍اس‍ت خ‍ارج‍ی جمهوری اسلامی ایران»،
ابرار معاصر، تهران: نشر مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی.
خاوند، فریدون (1396). «چالش‌های سیاسی و اقتصادی کردستان عراق»، وبگاه اینترنتی جهان، تهران.
سلمانی، محمد (1396). «پیامدهای فساد اقتصادی در اقلیم کردستان عراق»، وبلاگ سوته دلان، http://fajr85.blogfa.com/post/269
سلمان
تبارسوته، محمد (۱۳۹۷). «علت های فساد اقتصادی در اقلیم کردستان عراق»،
کنفرانس بین المللی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت و مهندسی صنایع، اردیبهشت
۹۷، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی، صص ۱۲۹۷ – ۱۳۰۵.
صنیعی، سحر (1395). «تبیین مفهوم فساد اقتصادی و سیاسی در جامعه توسعه محور»، ماهنامه پژوهش ملل، دوره دوم، شماره 15، صص17-36.
فکوهی،
ناصر و مجنون، آموسی (1388). «هویت ملی و هویت قومی در کردستان: مطالعه
موردی معیشت اقتصادی و تعلق‌های هویتی نزد جوانان شاغل در اقتصاد غیررسمی
پیرانشهر»، فصلنامه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 2.
کاویانی راد، مراد (1387). «تحلیل ژئوپلتیکی تحولات کردستان عراق»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال ششم، شماره 20، صص104-132.
محمودی، وحید (1382). «فساد اقتصادی و توسعـه»، مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 189 و 190.
میری آشتیانی، الهام (1382). مقدمه ای بر آسیب شناسی مسائل اجتماعی ایران، تهران: نشر فرهنگ گفتمان.
میرترابی، سعید (1384). مسائل نفت ایران، تهران: نشر قومس، ص ۱۱۷.
نصری مشکینی، قدیر (1379). «دولت رانتیر و پروژه تأمین امنیت ملی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 3، شماره 7.8، صص 198-218.
نصری
مشکینی، قدیر (1376). «مفهوم‌بندی دولت در منطقه خاورمیانه؛ آسیب‌پذیری‌ها
و بدیل‌ها»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ص 95.
وبگاه تحلیلی و خبری الوقت (22/10/95)
وبگاه اقتصاد نیوز (29/7/96)، کدخبر: ۱۸۶۹۵۸
نویسندگان
محمد سلمان تبارسوته 1 , مرتضی علویان 2
1. استادیار و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران( m.alavian@umz.ac.ir).
2. مدرس و عضو هیئت علمی مرکز آموزشی آجا، بابلسر، ایران( ms29912991@gmail.com).